Zesdaagse oorlog: tien belangrijke historische feiten

Door David Harris. Vertaling: Likoed Nederland, 5 juni 1967.

Wanneer je de geschiedenis bespreekt, gaan bij sommigen de ogen rollen.

Als je zegt dat het over het Midden-Oosten gaat hollen sommige mensen zelfs weg, onwillig om in de schijnbaar bodemloze kuil van details en meningsverschillen te vallen.

Maar zonder te begrijpen wat er in het verleden is gebeurd, is het onmogelijk om te begrijpen waar we vandaag zijn – en dat grote relevantie voor de regio en de wereld.

Het was vandaag vijftig jaar geleden dat de Zesdaagse Oorlog uitbrak.

Terwijl sommige oorlogen vervagen, blijft deze oorlog nu net zo relevant als in 1967. Veel van de basisproblemen van toen zijn nog onopgelost.

Politici, diplomaten en journalisten blijven worstelen met de gevolgen van die oorlog, maar overdenken zelden – of zijn zich misschien zelfs niet eens bewust van – de context. Maar zonder die context kunnen belangrijke dingen onbegrijpelijk worden:

1. Ten eerste was er in juni 1967 geen staat Palestina. Die bestond niet en heeft nooit bestaan.
   De oprichting was door de VN in 1947 voorgesteld. Die werd afgewezen door de Arabische wereld, omdat dan ook een joodse staat ernaast zou worden opgericht.
2. De Westbank en Oost-Jeruzalem waren in handen van Jordanië.
   Ondanks plechtige vredesovereenkomsten, ontzegde Jordanië Joden de toegang tot hun heiligste plaatsen in Oost-Jeruzalem. Erger nog, veel van die heilige plaatsen werden ontheiligd en vernietigd.
   De Gazastrook was onder Egyptische heerschappij, met een bruut militair bewind voor de bewoners. De Golan hoogvlakte was in bezit van Syrië, die daarvandaan geregeld Israëlisch gebied beschoot.
   De Arabische wereld had 19 jaar de tijd om een Palestijnse staat op de Westbank, Oost-Jeruzalem en de Gazastrook te creëren. Dat heeft het niet gedaan. Er was zelfs geen discussie over. En de Arabische leiders, die vandaag zeggen hoe belangrijk Oost-Jeruzalem is, gingen daar zelden of nooit naar toe. Het werd gezien als een Arabisch achterbuurt.
3. Ten vierde was de grens van 1967 – die zo veel in het nieuws is tegenwoordig – slechts een wapenstilstandslijn uit 1949, meestal de Groene Lijn genoemd.
   Die was ontstaan nadat vijf Arabische legers in 1948 Israël hadden aangevallen met als doel de embryonale Joodse staat te vernietigen. Zij faalden. Er werden wapenstilstandslijnen getrokken, maar dat waren nooit formele grenzen. Dat kon ook niet, want de Arabische wereld weigerde ook na die nederlaag om Israëls bestaansrecht te erkennen.
4. De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), die achter de oorlog stond, werd in 1964 opgericht.
   Dat was drie jaar voor de oorlog. Dat is uiterst belangrijk omdat het gecreëerd werd met als doel om Israël te laten verdwijnen. Onthoud dat in 1964 er geen ‘nederzettingen’ waren, er was alleen Israël zelf.
5. In de weken voor de Zesdaagse Oorlog verklaarden de Egyptische en Syrische leiders herhaaldelijk dat er oorlog zou komen en dat hun doel was om Israël te vernietigen. Er kan geen misverstand over bestaan. Tweeëntwintig jaar na de Holocaust sprak een andere vijand weer over de uitroeiing van de Joden. Dit is goed gedocumenteerd terug te vinden in de archieven.
6. Net zo duidelijk is het dat voorafgaand aan de oorlog Israël via de VN en de Verenigde Staten oproepen aan Jordanië had gedaan om buiten de oorlog te blijven. De koning van Jordanië, Hoessein, negeerde echter het Israëlische pleidooi en verbond zijn lot aan dat van Egypte en Syrië. Zijn strijd krachten werden door Israël verslagen en zo verloor hij de controle over de Westbank en Oost-Jeruzalem. Hij erkende later dat hij een verschrikkelijke fout had gemaakt om mee te doen met de oorlog.
7. De president van Egypte, Gamal Abdel Nasser, eiste dat de VN-vredesmacht uit het gebied zou vertrekken. Die was er in het voorafgaande decennium juist gezeten om oorlog te voorkomen. Schaamteloos voldeed de VN aan dat verzoek, zonder zelfs maar het fatsoen te hebben om Israël te raadplegen. Zodoende was er geen buffer tussen de Arabische legers die werden gemobiliseerd en opgesteld en de Israëlische troepen in een land dat twee procent van de omvang van Egypte had – en slechts 14 kilometer breed op haar smalste punt.
8. Egypte blokkeerde de Israëlische doorgang in de Rode Zee, Israëls enige maritieme toegang tot handelsroutes met Azië en Afrika. Deze stap werd begrijpelijkerwijs beschouwd als een oorlogsdaad door Jeruzalem. De Verenigde Staten hebben daarna gesprekken gevoerd met andere landen om deze blokkade te doorbreken, maar uiteindelijk niets eraan gedaan.
9. Frankrijk, Israëls belangrijkste wapenleverancier, kondigde een verbod aan op de verkoop van wapens vlak voor de oorlog. Dat bracht Israël in groot gevaar; als er een oorlog moest worden gevoerd zonder dat de wapenvoorraden konden worden aangevuld. Pas een jaar later ging de VS de noodzakelijke wapens Israël verkopen.
10. Na het winnen van deze oorlog uit zelfverdediging hoopte Israël dat de op Egypte, Jordanië en Syrië veroverde gebieden geruild konden worden voor vrede. Dit werd afgetast. Het formele antwoord kwam op 1 september 1967, toen de Arabische Top in Khartoem uitdrukkelijk verklaarde: “Nooit vrede, nooit erkenning, nooit onderhandelingen met Israël.”

Meer van dergelijke nee’s zouden volgen. In 2003 werd de Saoedische ambassadeur in de VS geciteerd in ‘The New Yorker’:

“Het heeft mijn hart gebroken dat (PLO-leider) Arafat het aanbod niet heeft geaccepteerd [de tweestatenoplossing die de VS had voorgesteld in 2001]. Sinds 1948 hebben we elke keer nee gezegd aan de alle onderhandelingstafels. Later zeggen we ja, als het voorstel er niet meer is. Dan moeten wij met minder genoegen nemen. Wordt het niet eens tijd om ja te zeggen?”

Vandaag zijn er degenen die de geschiedenis willen herschrijven.

Zij willen dat de wereld gelooft dat er ooit een Palestijnse staat was. Die was er niet.
Ze willen dat de wereld gelooft dat er grenzen bestonden tussen die staat en Israël. Er was slechts een wapenstilstandslijn tussen Israël en de onder Jordaans bestuur staande Westbank en Oost-Jeruzalem.

Ze willen dat de wereld gelooft dat Israël de oorlog in 1967 startte, terwijl het zelfverdediging was als reactie op in het gezicht van bloedstollende bedreigingen om de Joodse staat te vernietigen, nog afgezien van de maritieme blokkade van de Straat van Tiran te noemen, de abrupte terugtrekking van de VN-vredesmacht en de oorlogsopstellingen van de Egyptische en Syrische troepen.  Alle oorlogen hebben gevolgen. Dit was geen uitzondering. Maar de agressoren hebben de verantwoordelijkheid te dragen voor hun daden.

Ze willen dat de wereld na 1967 gelooft dat Israëlische nederzettingenbouw de belangrijkste belemmering voor vrede zou zijn. De Zesdaagse Oorlog is het bewijs dat het kernprobleem is en altijd is geweest of de Palestijnen en de Arabische wereld het recht van de Joodse volk op een eigen staat willen accepteren.
Als dat het geval zou zijn, kunnen alle problemen, hoe moeilijk ook, wel worden opgelost. Maar zo niet, dan houdt het helaas op.

En ze willen dat de wereld gelooft dat de Arabische wereld niets tegen de Joden had, alleen tegen Israël, maar ontzegde de toegang, ontheiligde en vernietigde plekken die van heilige betekenis zijn voor het Joodse volk.

Met andere woorden, als het gaat om het Arabisch-Israëlisch conflict kan het verleden niet genegeerd worden.

Kan er ondanks de geschiedenis vooruitgang worden geboekt?
Absoluut. De vredesverdragen tussen Israël en Egypte in 1979 en Jordanië in 1994 bewijzen dat.

Tegelijkertijd illustreren de lessen van de Zesdaagse Oorlog hoe moeilijk en kronkelig het pad kan zijn.

Het is een ontnuchtering die laat zien dat de geschiedenis er zeker toe doet.

NB Voor een wetenschappelijke weergave van de Zesdaagse oorlog lees: An Inevitable Conflict.

Uiteraard leest u meer over de Zesdaagse Oorlog in het boek ‘150 Palestijnse fabels’, in fabel 147: Zesdaagse Oorlog.

Het boek ‘150 Palestijnse fabels’ kreeg al lovende recensies, wordt unaniem geprezen door lezers en is het bestverkopende boek over Israël op Bol.com.

De tweede druk van de Nederlandse editie en de net verschenen eerste druk van de Engelstalige editie zijn in Nederland met een kleine korting te bestellen bij Likoed Nederland, inclusief bezorgen:

Maak 19,50 over op NL10INGB0004356789 t.n.v. Likoed Nederland en stuur een mail naar info@likoed.nl om het verzendadres door te geven.