Door Elise Friedmann, CIDI, 2 december 2014.
Nadat de crisisbesprekingen van Netanjahoe gisteren zijn mislukt, zijn vervroegde verkiezingen vrijwel onvermijdelijk.
De huidige coalitie kan niet verder zonder Yesh Atid, de partij van minister van Financiën Yair Lapid: Netanjahoe heeft dan nog maar een heel krappe meerderheid met 61 zetels.
Een nieuwe coalitie binnen de huidige Knesset lijkt er niet in te zitten, omdat Likoeds traditionele coalitiepartner Shas, dat daarvoor onmisbaar zou zijn, niet zonder verkiezingen een coalitie wil vormen.
Economie
Door de felle discussies lijkt het alsof de coalitie vooral is geklapt op de ‘Joodse Staat’-wet, waar de ministers Livni (Hatnua) en Lapid (Yesh Atid) faliekant tegen zijn. Maar de begroting is een minstens even groot struikelblok. Eén van de voorwaarden die Benjamin Netanjahoe gisteravond stelde aan Yair Lapid was dat deze zijn plan zou schrappen om de aankoop van starterflats (tot ruwweg €325.000) BTW-vrij te maken.
Dat ‘nul BTW-plan’ is het vlaggenschip van Lapids partij. Netanjahoe wil dat geld gebruiken voor een aantal andere eisen, o.a. ook dat Lapid 1,2 miljard euro vrijmaakt voor training en uitrusting van het leger.
Tenzij er nog snel een akkoord wordt bereikt, zal het budget voor 2015 het eerste zijn dat sneuvelt.
Verder eiste Netanjahoe nog dat Lapid zou ophouden met het bekritiseren van het regeringsbeleid.
Lapid, en datzelfde geldt voor Livni, maakte zijn premier vooral verwijten over diens bouwplannen in Oost-Jeruzalem en de slechter wordende relaties met de VS.
Elke 2,5 jaar verkiezingen
Uiteraard beschuldigen de Likoed van Netanjahoe en Yesh Atid elkaar er wederzijds van dat de breuk te wijten is aan de ander. Het woord “onverantwoordelijk” valt veelvuldig, omdat de laatste jaren vrijwel geen Israëlische regering de rit heeft volgemaakt: er waren verkiezingen in 1999, 2001, 2003, 2006, 2009 en 2013, en veel Israëli’s vinden dat de continuïteit ver te zoeken is als zij in 2015 alweer naar de stembus moeten.
Eventuele verkiezingen kunnen niet meer in 2014 worden gehouden: dit kan op zijn vroegst drie maanden na de ontbinding van de vorige regering. Israëlische media gokken op maart. Bovendien duren Israëlische kabinetsformaties even lang als Nederlandse, omdat Israël net als Nederland een groot aantal kleine partijtjes heeft.
Peilingen
Netanjahoe heeft iets minder reden om zich ongerust te maken over verkiezingen dan Lapid. Bij een opiniepeiling van het linkse dagblad Ha’aretz (op 27 en 28 november) bleek de populariteit van Netanjahoe gedaald – naar 35 procent, tegen 42 aan het eind van de vorige Gaza-operatie – maar gezien de uitslag zou hij nog steeds de voor de hand liggende premier zijn.
Zijn Likoed zou van 18 naar 24 zetels gaan, terwijl Yesh Atid en de partij van Tsipi Livni fors zouden verliezen.
Yesh Atid zou minstens 8 van de huidige 19 zetels inleveren en Livni’s Hatnua zou van 6 naar 4 zetels zakken. Ook de oppositiepartij de Arbeid zou een licht verlies lijden, van 15 naar 13 zetels. Daarmee strijdt de Arbeid dan om de derde plaats als grootste partij met de nieuwe partij van Kachlon, die in 2013 uit de Likud stapte. Kachlon zou volgens deze peilingen 12 zetels halen. Kadima, dat nu nog twee zetels heeft, zou helemaal verdwijnen.
Als de Israëlische kiezers doen wat zij tegen de onderzoekers van Ha’aretz zeiden, zou het een lange kabinetsformatie kunnen worden, waarbij eigenlijk alleen rechts een meerderheid zou hebben. Het plaatje zou er volgens deze peiling zo uitzien:
