29 december 2012.
Hamas is heer en meester in de Gazastrook. De fundamentalistisch islamitische partij duldt geen tegenspraak. Politieke concurrenten die te veel invloed krijgen, worden met harde hand bestreden.
De 35-jarige Gazaan Sjeigta Koeheel ondervond het. “Ik ben verschillende keren opgepakt en verhoord”, vertelt hij. “Daar werd ook geweld gebruikt, ja.” Meer wil hij er niet over kwijt.
Koeheel staat in Gaza-stad bekend om zijn openlijke sympathie voor de gewapende tak van de Fatah-partij, de grote concurrent van Hamas. Fatah bestuurt de Westoever, maar is in de Gazastrook niet meer welkom. Koeheel trekt zich daar weinig van aan. Voor zijn deur hangen verkleurde gele vlaggetjes van de groep. “Tijdens de laatste beschietingen met Israël streden alle milities samen, een moment van verbroedering.
Maar toen Israël besloot geen grondinvasie te beginnen en er een tijdelijke wapenstilstand van kracht werd, wist Hamas niet hoe snel ze het succes moesten claimen. Velen van ons werden opgesloten, ik ook. Zo werkt het: ze proberen de macht koste wat kost te behouden.”
Op zijn zolderkamertje, versierd met posters van Arafat en een grote vlag van de militante Fatah-afdeling, erkent Koeheel: “Wij van Fatah doen precies hetzelfde, hoor. Op de Westoever, waar wij de macht hebben, worden Hamasleden net zo goed zonder reden opgesloten en gemarteld. Dat is even kwalijk.”
Dezelfde doelen
Niet alleen Fatah, ook kleine fundamentalistische islamitische partijen worden door het Hamas-regime kort gehouden. Dat geldt voor de Islamitische Djihad, waar de dertigjarige Galil Ewad lid van is. “Wij streven in principe dezelfde doelen na als Hamas”, zegt Ewad. “Toch sluiten ze onze leden die te invloedrijk dreigen te worden gewoon op.”
Dit komt volgens Ewad doordat Hamas, vroeger een volkspartij, veranderd is in een machtspartij. “Je zou kunnen zeggen dat wij nu doen waar Hamas oorspronkelijk populair mee is geworden. In het Westen staat de Islamitische Djihad vooral bekend om het afschieten van projectielen richting Israël, maar binnen Gaza profileert onze club zich met sociale initiatieven. We helpen weduwen, vangen weeskinderen op en bemiddelen tussen ruziënde families, precies zoals Hamas deed voor hun stap naar de politiek.”
Bloedige coup
In 2006 werd Hamas democratisch gekozen tot grootste Palestijnse partij, tijdens verkiezingen die volgens buitenlandse waarnemers eerlijk verliepen. Regeren in een coalitie met opponent Fatah bleek geen succes. Een jaar na de verkiezingen pleegde Hamas een bloedige coup in Gaza. In reactie greep Fatah de macht in het andere Palestijnse gebied, de Westoever. De gebieden zijn sindsdien niet alleen geografisch, maar ook politiek gescheiden.
“Na de coup heeft Hamas de Gazastrook naar zijn hand gezet”, vertelt mensenrechtenexpert Issam Joenis uit Gaza-stad. “Ze introduceerden hun eigen politie en ook in het rechtssysteem gingen ze rigoureus tekeer.”
Zo plaatste de Hamas-regering een nieuw hooggerechtshof boven bestaande rechtbanken. Uit protest stapten nagenoeg alle rechters op, waarna Hamas de vacante posities toebedeelde aan sympathisanten. “De meesten van die nieuwe rechters hadden niet eens de benodigde diploma’s: de genadeklap voor ons rechtssysteem”, zegt Joenis.
Corruptie en zelfverrijking
Sindsdien kan iedereen die door de Hamas-leiding als potentieel gevaar wordt beschouwd, onder het mom van rechtspraak worden gearresteerd en veroordeeld. Dat geldt ook voor de ultraconservatieve salafisten, die het leven van profeet Mohammed proberen na te bootsen en pleiten voor het naleven van de Koran. Zij ageren tegen de corruptie en zelfverrijking van de Hamas-leden.
Dit najaar verscheen een rapport van Human Rights Watch dat de deplorabele staat van de rechtspraak in Gaza aan de kaak stelde. Arrestaties zonder arrestatiebevel, het weigeren van advocaten aan gevangenen en martelingen tijdens verhoren zijn aan de orde van de dag, stelt de mensenrechtenorganisatie.
En dus blijft de Gazastrook voorlopig onder de soevereine leiding van Hamas. Verkiezingen zijn er sinds 2006 niet meer geweest. “In Gaza krijg je alleen iets gedaan als je de steun hebt van de regering”, zegt Joenis. “Diegenen die zich daartegen verzetten, zullen het bezuren. Terugkeren naar een democratisch bestel wordt met de dag moeilijker.”
