Nathan Sharansky is een voormalige Israelische minister van de Likoed. Hij heeft dictatuur in de Sovjet-Unie aan eigen lijf ondervonden en kent daarom het recht op democratie aan iedereen toe. Juist ook aan Arabieren, want uiteindelijk zal dat tot vrede leiden.
Bij het verschijnen van zijn baanbrekende boek daarover in 2004 was hij nog een roepende in de woestijn.
Velen hadden het jarenlang te druk met het bashen en boycotten van de enige democratie in het Midden-Oosten, Israel, om zich te verdiepen in de wreedheid van de Arabische dictaturen.
Hieronder volgt een samenvatting van het boek van Nathan Sharansky: “The case for democracy, the power of freedom to overcome tyranny & terror”.
Samenvatting overgenomen van Keesjemaduraatje, 7 maart 2011.
Nathan Sharansky was in de Sovjet Unie beschuldigd van spionage omdat hij had meegewerkt aan een actie om joodse burgers uit de Sovjet Unie te laten emigreren. Daarbij werd hij geholpen door de Amerikaanse senator Jackson, waardoor hij als Amerikaanse spion werd gearresteerd. Negen jaar zat hij gevangen in eenzame opsluiting en in Siberie.
Hij werd vrijgelaten door de inspanningen van zijn vrouw die onvermoeid demonstreerde bij vele internationale conferenties. De KGB noemde de demonstranten een “groepje studenten en huisvrouwen” en nam de protesten niet serieus.
Ronald Reagan ging niet door met de ontspanningspolitiek die tot dan toe gevoerd was door de VS en eiste de vrijlating van Sharansky. Hij zei tegen Gorbatschow: “Ik heb vertrouwen in mevrouw Sharansky en er kan nooit een basis van vertrouwen zijn tussen ons, als je haar man niet vrijlaat.”
De enige Engelse krant die in de Sovjet Unie verkocht mocht worden was “The Morning Star”, een Engelse communistische krant. Nathan kocht als scholier deze krant om Engels te leren en leerde ook iets heel anders: in de westerse samenleving mag de regering bekritiseerd worden. Dat was de eerste keer dat hij een verschil zag tussen de vrije samenleving en de Sovjet samenleving.
Hij vindt dat elke staat moet beoordeeld worden op de omgang met de eigen bevolking. Als de basisbeginselen van vrije meningsuiting en mensenrechten niet gerespecteerd worden, kan deze staat ook nooit goed met andere staten omgaan. Dan zijn de intenties van deze staat niet goed.
De dissidenten die in de Sovjet Unie in de gevangenis zaten, hadden een zeer duidelijk beeld van wat goed en wat fout was. Sharansky noemt dat “moral clarity”. Ze waren onder elkaar heel verschillend. Er waren monarchisten, euro-communisten, christenen en joden bij. Maar ze respecteerden elkaar en waren van mening dat een samenleving waar al deze meningen konden bestaan, een goede samenleving was. Dit gevoel van moral clarity, hebben veel mensen in de westerse democratieen verloren.
In de visie van Sharansky bestaat er in feite geen “links” of “rechts” in de internationale politiek. Er is alleen een onderscheid te maken tussen “angst-samenlevingen” en “vrije samenlevingen”. In angst-samenlevingen is de bevolking afhankelijk van de heerser en de heerser kan niet door het volk worden vervangen. Daarom zijn deze heersers niet te vertrouwen. Een heerser die de mensenrechten niet respecteert en geen dissidenten toelaat, kan ook niet gecorrigeerd worden en verstart. Daarom is hij geen goede en betrouwbare gesprekspartner.
Sharansky richtte in Israel zijn eigen partij op met als doel Sovjet Joden in de Israelische samenleving te integreren. Hij kreeg zetels in de Knesset en was een tijd lang minister in verschillende Israelische kabinetten. Zijn partij ging op in Likoed.
Zijn grondbeginselen als dissident en later in Israel zijn altijd gebleven:
- alle mensen zijn in staat vrije samenlevingen op te bouwen, ook de Palestijnen, Syriers en Irakezen.
- Alle vrije samenlevingen garanderen veiligheid en vrede. Democratieen vallen elkaar niet aan.
- In de internationale politiek moet altijd de eis voor mensenrechten voorop staan. Dat is op de lange duur belangrijker dan “betrouwbare bondgenoten”.
Ook in de tijd van het Moslim terrorisme kiezen de VS er weer voor ‘betrouwbare’ bondgenoten als Egypte, Saudi-Arabie en Pakistan te ondersteunen, hoewel in die landen geen democratie heerst. Intussen wordt vanuit die landen het moslim terrorisme geexporteerd.
Sharansky maakt de vergelijking met de Sovjet-Unie. Zijn oplossing: ondersteun alleen democratische regimes en verlang democratische hervormingen in ruil voor steun.
Ook nu weer zijn er mensen die een ontspanningpolitiek propageren zonder eisen aan de ontspanning te stellen. Ze zeggen: “Als we op democratische ontwikkelingen in het Midden Oosten wachten, dan kunnen we lang wachten. De Arabieren zijn niet in staat in een democratie te leven.”
Sharansky wijst die gedachtegang categorisch af. Hij gelooft er in dat elke volk en iedere groep uiteindelijk vrijheid wil.
De eerste president na de Tweede Wereld oorlog die geen ontspanningpolitiek voerde was Ronald Reagan. Hij voerde de bewapeningswedloop zelfs op en verlangde van de Sovjet-Unie de vrijlating van gevangenen. Dat heeft voor de dissidenten heel veel betekend.
Een reden voor de Arabische landen om niet te veel democratie in te voeren is, dat de moslimbroederschappen zouden kunnen winnen. Voor Sharansky is dat geen goed argument.
Hij zegt dat een democratie altijd per definitie beter is dan dictatuur. Ook als die dictatuur een zogenaamde bondgenoot is.
Ayaan Hirsi Ali ontmoet Nathan Sharansky tijdens een symposium van Likoed Nederland in Amsterdam
Zie ook: Verzoen je nooit met een tiran.
